Αυτή τη βδομάδα χάθηκα για λίγο...σε μια πολύ γλυκιά και ζεστή τάξη. Με μεγάλη χαρά ξαναγύρισα στα περσινά μου λημέρια για να κάνω "παρατήρηση" σε ένα από τα τμήματα του μοντεσσοριανου σχολείου Learning Steps στην Κηφισιά.
.jpg)
Η διαδικασία της παρατήρησης είναι ίσως από τις βασικότερες πτυχές της μοντεσσοριανης εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια επιστημονική διαδικασία που εφαρμόζεται στα περισσότερα πεδία που αποσκοπούν στην καλυτέρευση της ζωής μας. Έτσι και στην μοντεσσοριανή εκπαίδευση οι δάσκαλοι "παρατηρούν" την πορεία της τάξης τους σαν σύνολο αλλά και την πρόοδο των παιδιών, σε τακτά διαστήματα, ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας και του προγραμματισμού της εκπαιδευτικής δράσης. Όλη η μοντεσσοριανή θεωρία άλλωστε ήταν αποτέλεσμα λεπτομερούς και επιστημονικής παρατήρησης παιδιών από την Μαρία Μοντεσσόρι. Κάθομαι λοιπόν σε μια γωνιά στην καρέκλα μου και παρατηρώ τα θαυμαστά πράγματα που μπορούν να κάνουν παιδιά πολύ μικρής ηλικίας αλλά και το πόσο σημαντική και ουσιαστική είναι η στάση του μοντεσσοριανου δάσκαλου...κι όσο παρατηρώ όλα αυτά γυρνά στο μυαλό μου μια σκέψη....τα πράγματα πολύ συχνά δεν είναι όπως φαίνονται!
Κι αυτή η σκέψη γνωστή και οικεία για μένα ως δασκάλα, είναι πολύ χρήσιμη και καθόλου οικεία ως μητέρα. Γιατί εκεί τα πράγματα περιπλέκονται λίγο. Μπαίνουν στην μέση συναισθήματα, προσωπικές επιθυμίες που πασχίζεις να μην καθρεφτιστούν στο παιδί και πάνω από όλα μπαίνει αυτή η τρομερή ικανότητα του παιδιού να βγάζει στην επιφάνεια όλα αυτά που θέλεις να κρύψεις....κι όχι μόνο τα ξεμπροστιάζει κανονικά αλλά σε εξωθεί να σταθείς απέναντι τους και να τα αντιμετωπίσεις. Δεν υπάρχει αντίλογος σε αυτό, αν ένας γονιός είναι ανοιχτός στο παιδί του, γίνεται καλύτερος άνθρωπος. Το παιδί "μου" ενέχει έναν εγωισμό που συχνά μπαίνει στην μέση και δεν μας αφήνει να δούμε...
Στη σκέψη λοιπόν ότι τα πράγματα δεν είναι όπως δείχνουν αναρωτιόμουν πόσα πολλά θα ήταν διαφορετικά αν μπορούσαν οι γονείς να "παρατηρήσουν" τα παιδιά τους, τολμώ να πω ότι μπορεί και να τα γνώριζαν από την αρχή! Και να γνώριζαν και κάποιες πτυχές του εαυτού τους καλύτερα!
Τι σημαίνει όμως παρατηρώ...
Δεν βγάζω γρήγορα συμπεράσματα που συνήθως είναι τα εμφανή και αυτά που με συμφέρουν
Βλέπω όλο το πλαίσιο ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης που με προβληματίζει ξανά και ξανά, μια φορά δεν αρκεί
Είμαι αντικειμενικός, γράφω κάπου αυτό ακριβώς που βλέπω, όπως το βλέπω, που, πότε με ποιους, και συνεχίζω να γράφω για αρκετές φορές. Κι όταν διαβάσω αργότερα αυτά που έχω γράψει σίγουρα θα δω κάτι κοινό ή κάτι που θα με βοηθήσει να δω τι πραγματικά συμβαίνει. Κι όταν το βρω μπορώ να αρχίζω να δοκιμάζω αλλαγές με ουσία για να καλυτερεύσω την κατάσταση...
Τα παραπάνω παραπέμπουν σε καταστάσεις δύσκολες(ύπνος, φαγητό, όρια, θυμός, τουαλέτα) που μας βάζουν στην διαδικασία να θέλουμε να βρεθεί μια ουσιαστική λύση όταν φαινομενικά έχουμε δοκιμάσει τα πάντα...
Μα η παρατήρηση του παιδιού μας δεν είναι αναγκαία μόνο για αυτά, αν μάλιστα το έχουμε κάνει πριν προκύψουν αυτά πολύ πιθανόν να προλάβουμε και κάποια, γιατί απλά θα έχουμε γνωρίσει καλύτερα το παιδί μας. Το να κοιτάζουμε διακριτικά το παιδί μας ενώ ασχολείται με κάτι χωρίς να το διακόπτουμε από την χαρά και την υπερηφάνεια μας, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες όπως ας πούμε τι το ενδιαφέρει να κάνει ώστε να του φτιάξουμε ή να αγοράσουμε στοχευμένες δραστηριότητες. Αν παρατηρήσουμε για παράδειγμα ότι έχει την τάση να χτυπά αντικείμενα πάνω σε λάθος επιφάνειες μπορούμε αντι να του φωνάζουμε να σταμάτησει να του προσφέρουμε ένα τύμπανο και άλλα κρουστά όργανα με μπαγκέτες και να το ενθαρρύνουμε να τα χτυπά και να παράγει ήχους με αυτά. Μπορούμε να δούμε τι το δυσκολεύει ώστε να το βοηθήσουμε αντίστοιχα να το καταφέρει. .Αν δούμε ότι δυσκολεύεται να ξεβιδώσει μπορούμε να του ετοιμάσουμε ένα καλάθι με μπουκαλάκια που μπορεί να βιδώνει και να ξεβιδώνει.
Να και ένα πρόσφατο παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό για το πόσο ασύνδετο μπορεί να είναι αυτό που προκαλεί το πρόβλημα. Μια μητέρα με πλησίασε για να την βοηθήσω με το αγοράκι της που έβγαζε μια περίεργη συμπεριφορά (έδειχνε έντρομο, αρνούνταν να μιλήσει ή να συνεργαστεί με οποιοδήποτε τρόπο λίγο πριν την ώρα του φαγητού). Όπως όλοι μας θα σκεφτόμασταν το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν η ίδια η διαδικασία του φαγητού μιας και η μητέρα το είχε συνδέσει με αυτή την ώρα. Επειδή όμως η εμπειρία μου έχει δείξει ότι μπορεί να οφείλονταν σε κάτι εντελώς άσχετο της ζήτησα να παρατηρήσει και να μου γράψει με λεπτομέρεια ποιος ήταν σπίτι εκείνη την ώρα, τι ώρα συνέβαινε, πόσο τακτικά, αν γίνονταν πάγια, και γενικά να γράψει ένα ημερολόγιο με απλή καταγραφή γεγονότων και προσώπων. Μετά από μια βδομάδα το διαβάσαμε μαζί και όλα ήταν φαινομενικά φυσιολογικά και επαναλαμβανόμενα ενώ οι συνθήκες ήταν ίδιες το φαινόμενο πότε γίνονταν και πότε όχι.
Αποφάσισα λοιπόν να πάω από κοντά και να κάτσω για μερικά μεσημέρια μαζί τους λίγο πριν την επίμαχη ώρα. Δεν ήμουν σίγουρη αν η παρουσία μου θα επηρέαζε την κατάσταση (το παιδί με γνώριζε) αλλά η μητέρα φαίνονταν απελπισμένη. Το πρώτο μεσημέρι όλα κύλησαν φυσιολογικά και το παιδί μπήκε στο φαγητό χωρίς καμιά παρεκτροπή. Το δεύτερο μεσημέρι και ενώ όλα ήταν ακριβώς ίδια το παιδί άρχισε να κλείνει τα αφτιά του και να δείχνει έντρομο και να κάνει όλα όσα η μητέρα μου είχε περιγράψει... κι όταν τελικά ηρέμησε, έσπαγα το κεφάλι μου τι είχε αλλάξει. Το επόμενο μεσημέρι τα ίδια και το μεθεπόμενο...άρχισα να πιστεύω ότι κάτι συμβαίνει με τα αφτιά του όταν μου ήρθε μια ψύχρα..γύρισα είδα ανοιχτό το παράθυρο και στο βάθος ίσα που ακούγονταν ο ΠΑΛΙΑΤΖΗΣ! Φυσικά η μητέρα δεν ήξερε να μου πει αν περνά κάθε μέρα την ίδια ώρα. Πήρα το παιδί αγκαλιά και βγήκαμε στο μπαλκόνι, όσο πιο πολύ πλησίαζε ο παλιατζής τόσο πιο πολύ ταράζονταν, σχεδόν έτρεμε...Είπα στη μητέρα το επόμενο μεσημέρι να κλείσει ερμητικά το παράθυρο και να μεταφέρει το τραπέζι πιο μακρυά από το παράθυρο ώστε να μην ακούγεται τίποτα, φυσικά το παιδί ήταν απόλυτα ήρεμο και από τότε δεν ξαναταράχτηκε. Παρατήρησε δε ότι η ώρα που περνούσε ήτανόντως σχετικά σταθερή και κοντά στο φαγητό του παιδιού. Φυσικά έπρεπε να λυθεί το μυστήριο γιατί έτρεμε με τον παλιατζή και να αντιμετωπιστεί άμεσα. Ζήτησα από την μητέρα να σιγουρευτεί ότι κάποιος από το περιβάλλον δεν φοβίζει το παιδί με τον παλιατζή ή με τον δυνατό θόρυβο που κάνει στο πέρασμα του. Αν δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο τότε απλά το παιδί ενοχλούνταν από τον έντονο θόρυβο (σύνηθες στις μικρές ηλικίες) και θα έπρεπε σιγά σιγά μετά από καιρό να το καθησυχάσουν και να το εξοικειώσουν με τον ήχο. Μέχρι και σήμερα 2 μήνες μετά τα πράγματα κυλούν καλά. Χωρίς την παρατήρηση δεν θα είχαμε καταλάβει, παρά μόνο αν το παιδί μας έδειχνε από μόνο του τι του συμβαίνει. Αυτό που προκαλούσε το πρόβλημα ήταν εντελώς άσχετο με το φαγητό! Μετά από αυτό το γεγονός η μητέρα υποψιασμένη πια παρατήρησε ότι το παιδί αντιδρούσε και σε άλλους δυνατούς ή περίεργους ήχους και το βοήθησε σταδιακά προλαβαίνοντας την ταραχή του να εξοικειωθεί με αυτούς.
Να και ένα πρόσφατο παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό για το πόσο ασύνδετο μπορεί να είναι αυτό που προκαλεί το πρόβλημα. Μια μητέρα με πλησίασε για να την βοηθήσω με το αγοράκι της που έβγαζε μια περίεργη συμπεριφορά (έδειχνε έντρομο, αρνούνταν να μιλήσει ή να συνεργαστεί με οποιοδήποτε τρόπο λίγο πριν την ώρα του φαγητού). Όπως όλοι μας θα σκεφτόμασταν το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν η ίδια η διαδικασία του φαγητού μιας και η μητέρα το είχε συνδέσει με αυτή την ώρα. Επειδή όμως η εμπειρία μου έχει δείξει ότι μπορεί να οφείλονταν σε κάτι εντελώς άσχετο της ζήτησα να παρατηρήσει και να μου γράψει με λεπτομέρεια ποιος ήταν σπίτι εκείνη την ώρα, τι ώρα συνέβαινε, πόσο τακτικά, αν γίνονταν πάγια, και γενικά να γράψει ένα ημερολόγιο με απλή καταγραφή γεγονότων και προσώπων. Μετά από μια βδομάδα το διαβάσαμε μαζί και όλα ήταν φαινομενικά φυσιολογικά και επαναλαμβανόμενα ενώ οι συνθήκες ήταν ίδιες το φαινόμενο πότε γίνονταν και πότε όχι.
Αποφάσισα λοιπόν να πάω από κοντά και να κάτσω για μερικά μεσημέρια μαζί τους λίγο πριν την επίμαχη ώρα. Δεν ήμουν σίγουρη αν η παρουσία μου θα επηρέαζε την κατάσταση (το παιδί με γνώριζε) αλλά η μητέρα φαίνονταν απελπισμένη. Το πρώτο μεσημέρι όλα κύλησαν φυσιολογικά και το παιδί μπήκε στο φαγητό χωρίς καμιά παρεκτροπή. Το δεύτερο μεσημέρι και ενώ όλα ήταν ακριβώς ίδια το παιδί άρχισε να κλείνει τα αφτιά του και να δείχνει έντρομο και να κάνει όλα όσα η μητέρα μου είχε περιγράψει... κι όταν τελικά ηρέμησε, έσπαγα το κεφάλι μου τι είχε αλλάξει. Το επόμενο μεσημέρι τα ίδια και το μεθεπόμενο...άρχισα να πιστεύω ότι κάτι συμβαίνει με τα αφτιά του όταν μου ήρθε μια ψύχρα..γύρισα είδα ανοιχτό το παράθυρο και στο βάθος ίσα που ακούγονταν ο ΠΑΛΙΑΤΖΗΣ! Φυσικά η μητέρα δεν ήξερε να μου πει αν περνά κάθε μέρα την ίδια ώρα. Πήρα το παιδί αγκαλιά και βγήκαμε στο μπαλκόνι, όσο πιο πολύ πλησίαζε ο παλιατζής τόσο πιο πολύ ταράζονταν, σχεδόν έτρεμε...Είπα στη μητέρα το επόμενο μεσημέρι να κλείσει ερμητικά το παράθυρο και να μεταφέρει το τραπέζι πιο μακρυά από το παράθυρο ώστε να μην ακούγεται τίποτα, φυσικά το παιδί ήταν απόλυτα ήρεμο και από τότε δεν ξαναταράχτηκε. Παρατήρησε δε ότι η ώρα που περνούσε ήτανόντως σχετικά σταθερή και κοντά στο φαγητό του παιδιού. Φυσικά έπρεπε να λυθεί το μυστήριο γιατί έτρεμε με τον παλιατζή και να αντιμετωπιστεί άμεσα. Ζήτησα από την μητέρα να σιγουρευτεί ότι κάποιος από το περιβάλλον δεν φοβίζει το παιδί με τον παλιατζή ή με τον δυνατό θόρυβο που κάνει στο πέρασμα του. Αν δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο τότε απλά το παιδί ενοχλούνταν από τον έντονο θόρυβο (σύνηθες στις μικρές ηλικίες) και θα έπρεπε σιγά σιγά μετά από καιρό να το καθησυχάσουν και να το εξοικειώσουν με τον ήχο. Μέχρι και σήμερα 2 μήνες μετά τα πράγματα κυλούν καλά. Χωρίς την παρατήρηση δεν θα είχαμε καταλάβει, παρά μόνο αν το παιδί μας έδειχνε από μόνο του τι του συμβαίνει. Αυτό που προκαλούσε το πρόβλημα ήταν εντελώς άσχετο με το φαγητό! Μετά από αυτό το γεγονός η μητέρα υποψιασμένη πια παρατήρησε ότι το παιδί αντιδρούσε και σε άλλους δυνατούς ή περίεργους ήχους και το βοήθησε σταδιακά προλαβαίνοντας την ταραχή του να εξοικειωθεί με αυτούς.
Το πιο ωραίο σημείο μιας παρατήρησης είναι να βλέπεις αυτό που πραγματικά φταίει αλλά ή πόσα μπορεί να καταφέρει μόνο του και πόσο γρήγορα μεγαλώνει...και να χαίρεσαι σαν την μαμά κουκουβάγια!
Να συνειδητοποιείς ότι δεν έχεις μπει τροχοπέδη σε αυτή την όμορφη πορεία αλλά έχεις βάλει όλες σου τις δυνάμεις να την βοηθήσεις αλλάζοντας πρώτα τον εαυτό σου προς το καλύτερο...
Η κάμπια πάντα γίνεται πεταλούδα, τα φτερά της όμως μπορεί να είναι βελούδινα ή τσακισμένα....
No comments:
Post a Comment